Het hoogsensitieve kind (HSK) en overprikkeling

Een hoogsensitief kind groot brengen is als een cadeautje dat jij elke dag mag uitpakken.

Een HSK (Hoogsensitief Kind) is intens, puur, een spiegel, een leraar, origineel en vooral ontwapenend. Ieder kind is een leraar, maar een HSK biedt een extra dimensie. Ze bezitten een natuurlijke wijsheid. Staan diep in contact met hun bron, ofwel met wie ze werkelijk zijn. Hun uitspraken en gedragingen zullen je meer dan eens versteld doen staan, diep ontroeren en heftig confronteren met je eigen demonen.

Hoogsensitief kind
Veel ouders geloven dat kinderen opvoeden betekent dat je ze moet begeleiden, voeden, van alles moet leren, corrigeren, consequent moet handelen en meer van dit soort verstandige dingen. Natuurlijk hoort dit er bij, maar we verliezen soms uit het oog dat ieder kind ook een leraar voor onszelf is.  Een HSK laat je nog duidelijker zien dat ouders ook van hun kinderen mogen leren. Een HSK biedt een extra dimensie. Deze kinderen bieden een natuurlijke wijsheid en staan diep in contact met hun bron ofwel met wie ze zijn. Naarmate deze kinderen ouder worden gaat groepsdruk natuurlijk wel een rol bij hen spelen. Met name in de puberteit gaan ze zich, soms, aanpassen om niet uit de toon te vallen. Maar als een hooggevoelig kind van jongs af aan heeft geleerd dat gevoelig zijn niet ‘stom’, ‘afwijkend’ of ‘inferieur’ is maar een gift, zal het kind ook als het ouder is, gemakkelijker zichzelf durven blijven en zijn/haar authenticiteit behouden.

De grootste uitdaging in het leven van de meeste HSK’ers is het leren kanaliseren van de diversiteit aan prikkels in het dagelijks leven.
Het zenuwstelsel van jonge kinderen is nog volop in ontwikkeling, dit maakt dat de meeste kinderen gevoelig reageren op zowel interne- als externe prikkels. Echter, hooggevoelige kinderen zijn, zoals het woord al zegt, extra gevoelig. Zij pikken veel meer details op, zowel op fysiek als mentaal niveau. Bovendien raken zij ook veel sneller ‘overloaded’ door al die informatie. Hun hersenen maken veel meer verbindingen, hun zintuigen nemen veel scherper waar, hun lichamelijke prikkels zijn veel meer aanwezig, hun emoties intenser en hun empathisch vermogen is veel groter dan van het gemiddelde kind (als dat al bestaat). Overprikkeling is het gevolg. Overprikkeling uit zich bij ieder kind anders.

Hieronder volgen enkele gedragingen, waaruit jij kunt opmaken dat je kind overprikkeld is:
1. Afreageren:
* Boos worden/driftig gedrag vertonen zoals slaan en schoppen
* Rusteloosheid
* Slechte concentratie
* Huilerig zijn en in een negatieve gedachtegang terechtkomen
* Ongelukjes veroorzaken

2. Terugtrekken
* Somber zijn
* Knorrig/chagrijnig zijn en niets willen
* Met rust gelaten worden
* Onbereikbaar zijn
* Stil zijn en zichzelf afsluiten

3. Fysiek
* Buikpijn
* Hoofdpijn/migraine
* Vermoeidheid
* Geen geluid of fel licht kunnen verdragen
* Geen honger hebben – een knoop in de maag voelen

Overprikkeling is helaas niet altijd te voorkomen en veel HSK kinderen en ouders zullen hier samen een weg in moeten zien te vinden. Een kind doet immers iedere dag veel nieuwe ervaringen op en is, o.a. door school, gedwongen om veel tijd door te brengen met anderen. Meestal ook in een structuur en omgeving die niet zo goed bij hen past. Maar naast dat, dien je jezelf er van bewust zijn dat ook leuke, spannende of nieuwe activiteiten (zoals een verjaardag/kinderfeestje/dagje uit of familiedag) voor overprikkeling kunnen zorgen, o.a. door de intense emoties die het teweeg brengt. Meestal is een stapeling van prikkels de oorzaak van overprikkeling. Sommige kinderen zijn heel goed in staat om hun grenzen aan te geven, zeker als ze heel klein zijn en nog goed in contact staan met hun eigen gevoel. Moe is moe, boos is boos en even rustig in een hoekje gaan zitten spelen moet dan meestal ook niet gek gevonden worden. Het is een natuurlijk manier van het kind om zichzelf te ‘redden.’ Het heeft niets te maken met overmatige verlegenheid, autisme of asociaal gedrag.

Later, als er meer sociaal wenselijk gedrag om de hoek komt kijken, wordt het voor de ‘empaten’ en de ‘pleasers’ onder deze kinderen een stuk moeilijker om hun grenzen te bewaken. Ouders ‘verwachten’ soms bepaald gedrag van hun kinderen in verschillende situaties en deze kinderen zijn zich heel bewust van wat anderen denken, bedoelen en verwachten. Extra verwarrend wordt het wanneer anderen in hun omgeving iets anders zeggen dan ze, onbewust, uitstralen of eigenlijk willen. Deze kinderen voelen dat. Die tegenstrijdige boodschappen zorgt vaak voor onzekerheid bij henzelf.

Wat kun je doen om een hooggevoelig kind te begeleiden?
* Zorg dat je betrokken bent en schep ruimte voor het kind waarin het helemaal zichzelf kan en mag zijn.
* Beloon het kind wanneer het zelf zijn/haar grenzen aangeeft en respecteer deze ook als het even wat minder goed uitkomt.
* Geef aandacht en erkenning. Probeer te verwoorden wat het kind voelt en zeg dat je dat begrijpt. Laat het kind vervolgens gewoon eerst even stoom afblazen of zich juist terugtrekken als dat nodig is. Laat het kind voelen dat het oké is, zonder bezorgd of boos te worden. Misschien kun je een code afspreken, of een gebaar (bijv. een knipoog), waardoor het kind zich door jou gesteund voelt op het moment dat hij/zij het nodig heeft om de overprikkeling te verwerken. Als het kind wil praten, komt het later vanzelf wel als het de overprikkeling heeft verwerkt.
* Bescherm het kind in situaties die het zelf niet kan overzien.
* Maak het kind vertrouwd met het begrip hooggevoeligheid. Lees bijvoorbeeld samen kinderboeken over hooggevoeligheid (bijv. ‘Het kleine egeltjes is hooggevoelig’ van Marit Goessens). Probeer het kind uit te leggen dat hooggevoeligheid niets geks is. Sterker nog, het is een hele mooie en bijzondere eigenschap er zijn nog veel meer kindjes en volwassenen die hooggevoelig zijn.
* Licht leraren, familie en en begeleiders van het kind in m.b.t. de specifieke eigenschappen en gevoeligheden van het kind, zodat zij hem/haar beter kunnen ‘lezen’, begrijpen en helpen. Tegenwoordig zijn veel meer mensen op de hoogte van de eigenschap hooggevoeligheid.
* Geef het kind ten allen tijde het gevoel dat het prima is zoals hij/zij is. Er is niks ‘mis’ met de hooggevoeligheid van het kind, het is juist een hele mooie eigenschap. Maar vertel ook dat het betekent dat je geel goed voor jezelf moet zorgen en op tijd aan moet geven als het even niet zo lekker gaat of als je moe bent. Zo leert het kind zichzelf beter kennen.
* Omring het kind met liefde, respect en vertrouwen.